سیرت پیغمبر اکرمﷺ کی سیرت میں اسلامی تمدن کی تاسیس

The Establishment of Islamic civilization in the Role of the Holy Prophet (PBUH)

  • Dr. Maqeesah University of Tehran
  • Mohaddisah IIUI
Keywords: توحید, قرآن, پیغمبر اکرم ص, سیرت نبوی, اخلاق, اسلامی سماج, اسلامی تمدن

Abstract

راہبرِ انقلاب اسلامی، حضرت آیت اللہ العظمی سید علی خامنہ ای کی حضرت محمدﷺ کے ذی جود اور نازنین وجود  پر نگاہ، تامل اور تحقیق کے زاویے سے نگاہ شمار ہوتی ہے اور آپﷺ  کے بارے میں اُن کی تحلیل گہری اور ہمہ گیر ہے۔ حضرت آیت الله خامنه‌ای نے ایک عالم دین ہونے کے ناطے اپنی آٹھ دہائیوں پر مشتمل عمر میں ہمیشہ ائمہ ہدیٰ اور اسلامی پیشواوں اور بزرگوں کے دینی موقف اور ان کی سیرت کی تبیین و تشریح بیان کی ہے اور یہ بات تقریبا اطمینان کے ساتھ کہی جا سکتی ہے کہ انہوں نے پیغمبر اکرمﷺ کی تاریخِ زندگانی، آپ کے فرامین اور آپ کے کردار  کے تحلیل کے بارے میں کامل ترین بیانات اور مکتوبات پیش کیے ہیں؛ اور یہ کام آنحضرتﷺ کی ولادت سے رحلت تک کے زندگی کے تمام مراحل  پر مشتمل ہے۔ لیکن اس حوالے سے جس مطلب کو رہبر نے تقریروں میں، بعض اوقات اپنے مکتوبات میں اور بطور کلی، اپنے موقف کے بیان میں بہت دقت کے ساتھ اور بہت کثرت سے اور بڑی مہارت اور خوبصورتی کے ساتھ بیان کیا ہے  وہ تین اہم نکات ہیں؛ یعنی پیغمبر گرامی اسلام حضرت محمدﷺ کے ہاتھوں توحید پرستی، اخلاقیات کی پابندی اور اسلامی سماج اور تمدن کی تاسیس۔

توحید پرستی؛ یعنی تمام انسانوں کی سوچ کو ایک لاشریک ہستی کی طرف مائل کرنا؛ ایک ایسے یکتا مبداء Origin کی طرف مائل کرنا کہ ہر چیز اُسی سے ہے اور اُسی کی طرف لوٹتی ہے اور یہ ہستی تمام طاقتوں سے مافوق ہے۔ اخلاقیات میں انسانی کردار جہت Direction پاتا ہے؛ یعنی انسانی اقدار اور کریمانہ عادات کی طرف تمایل پاتے ہوئے "بُردباری، صبر، محبت، ایثار، پائیداری وغیرہ ۔۔۔" جیسی برتر صفات  سے متصف ہوتا ہے۔ اور جہاں تک اسلامی سماج اور تمدن کی تاسیس کا تعلق ہے تو یہ سابقہ دونوں کاموں کی تکمیل اور ان کی آخری منزل ہے۔ کیونکہ مسلمان فقط  ایک حکومتی نظام کے ہوتے ہوئے ہی توحید پرستی اور اخلاقی راہ ورسم کو زندہ رکھ سکتے اور اس کا اجراء کر سکتے ہیں۔ اس مقالے میں یہ کوشش کی گئی ہے کہ اسلامی انقلاب کے رہبر کے زاویہ نگاہ سے اِن تین حوالوں سے پیغمبر اکرمﷺ کی زندگی اور آپ کی سیرت کا تحلیلی جائزہ لیا جائے۔

References

. با توجّه به اینکه در این مقاله ارجاعات فراوانی به سخنرانی‌ها و مکتوبات رهبر معظّم انقلاب اسلامی خواهد شد، به اختصار به« بیانات در ... » اکتفا می‌گردد.
ضمناً متن کامل تمامی سخنرانی‌های معظّم له را می‌توان در پایگاه (WWW.Khamenei.ir) جست و خواند.

. قرآن، یاسین: 13 – 15 ؛ « برای آنها، اصحاب (انطاکیه) را مثال بزن، هنگامی که فرستادگان خدا به سوی آنان آمدند؛ هنگامی که دو نفر از رسولان را به سوی آنها فرستادیم، اما آنان رسولان را تکذیب کردند؛ پس برای تقویت آن دو، شخص سومی فرستادیم؛ آنها همگی گفتند: ما فرستادگان (خدا) به سوی شما هستیم. امّا آنان در جواب گفتند: شما جز بشری همانند ما نیستید و خداوند رحمان چیزی نازل نکرده، شما فقط دروغ می‌گویید.»
. قرآن، یاسین: 18 .
1. بیانات در ستاد مرکزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛17/7/ 1367 .
. بیانات در نهمین گردهمایی سراسری ائمّه‌ی جمعه؛ 28/6/1372.
. خطبه‌های نماز جمعه تهران؛ 18/2/1377.
. بیانات در دیدار کارگزاران نظام جمهوری اسلامی؛ 13/11/1370.
. بیانات در دیدار طلّاب مدرسه‌ی حقّانی؛ 27/10/1377.
. در خصوص اخلاق، در سطرهای پیش رو، بیشتر خواهید خواند.
. بیانات در دیدار دانش آموزان و دانشجویان؛ 10/8/1374.
. بیانات در دیدار کارگزاران نظام جمهوری اسلامی؛ 2/7/1382.
. قرآن، نحل: 36: «و در حقیقت، در میان هر امتّی فرستاده‌ای برانگیختیم ]تا بگوید[" خدا را بپرستید و از طاغوت فریبگر بپرهیزید."»
. قرآن، از جمله، اعراف: 65: «ای قوم من! خدا را بپرستید که برای شما معبودی جز او نیست.»
. بیانات در سالروز عید سعید مبعث؛ 21/12/1399.
. هرقل یا هراکلیوس (575 – 641م)؛ امپراتور روم شرقی(بیزانس).
. امام خمینی (ره)، (1378)، ج2: 29و30.
. قرآن، جمعه:2.
. روشنایی علم،1396: 53 و 54 (بیانات در دیدار جمعی از مسئولان و مردم؛4/7/1369).
. قرآن، آل عمران، 159؛ « به برکت رحمت الهی در برابر آنان ]= مردم[ نرم و (مهربان) شدی و اگر خشن و سنگدل بودی، از اطراف تو، پراکنده می‌شدند.»
. محمّد بن جریر طبری نقل کرده که قریش پیش از آنکه بر پیامبر(ص) وحی شود، وی را « امین » می‌نامید (طبری، 1378 ق، ج 2: 290).
. ابن سعد، ج یک: 156.
. نهج‌البلاغه؛ کتابی که دربردارنده‌ی سخنان و مکتوبات امام اوّل شیعیان است.
. از جمله در خطبه‌ی دوّم نهج البلاغه.
. بیانات در جمع پاسداران ستاد مرکزی سپاه؛ 17/7/1367.
. بیانات در دیدار قشرهای مختلف مردم؛ 14/6/1372.
. در صفحه‌های دفتر تاریخ، بسی از رفتارهای نابخردانه‌ی دوستان ناآگاه و دشمنان لجوج پیامبر(ص) ثبت شده است. از جمله فردی که هر روز بر سر حضرتش خاکستر یا شکمبه‌ی گوسفند می‌ریخت، امّا هنگامی که مریض شد و به بستر افتاد، پیامبر(ص) را در کنار خود دید که به عیادتش قدم رنجه کرده بود!
نکته‌ای را نیز قرآن به ما یادآوری فرموده است؛ آنجا که می‌فرماید: « لا تجعلوا دعاالرّسول بینکم کدعاء بعضکم بعضا ». داستانِ این آیه از این قرار است که برخی از مسلمانان که قدر پیامبر(ص) را نمی‌دانستند یا نسبت به جایگاه و شأن والای او بی‌اعتنا بودند، هنگام خطاب کردن ایشان، گویی که شخصی همپایهی خودشان را خطاب کنند، به آن وجود شریف می‌گفتند: محمّد!
آیه‌ی 63 از سوره‌ی نور به ایشان یادآور شده که در هنگام خطاب کردن پیامبر(ص)، رعایت احترام و جایگاه ایشان را بنمایند.
. به قلم حضرت آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی(حفظه الله).
. مکارم شیرازی، ج 24: 379.
. بیانات در دیدار کارگزاران نظام جمهوری اسلامی و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی؛ 31/5/1385.
. همان.
. www.ahlolbait.com
. امام خمینی (ره)، 1378، ج 16: 232.
. همان، ج 1: 119
. همان،ج 5: 21.
. همان، ج 17: 88.
. بیانات در دیدار کارگزاران نظام؛ 19/9/1375.
. پیام به حجّاج بیت الله الحرام؛ 14/4/1368.
. امام خمینی(ره)، 1378، ج 20: 298
. همان، ج 8: 268.
. بیانات در دیدار کارگزاران نظام جمهوری اسلامی ایران؛ 19/9/1375.
. بیانات در دیدار مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران؛ 9/4/1390.
. balagh.ir: عطّار نیشابوری.
Published
2023-05-26